In de wereld van film staat de techniek niet stil. Filmcamera’s worden beter, de kwaliteit van visuele effecten neemt toe, de geluidskwaliteit wordt alsmaar hoger en sinds een paar jaar heeft ook 3D haar opwachting gemaakt, maar er is één onderdeel dat sinds 1926 hetzelfde is gebleven: Het aantal beelden per seconde waaruit een film is opgebouwd (framerate). Met The Hobbit maakt regisseur Peter Jackson de overstap naar een hoger aantal frames per seconde en hoopt de traditie van de jarenlang gebruikte 24 frames te doorbreken.
Geschiedenis
Het is ironisch om te bedenken dat de gebruikte technieken in de filmwereld ver gevorderd zijn, maar de basis waaruit een film bestaat (het aantal beelden per seconde) tientallen jaren onveranderd is gebleven. Daar is natuurlijk een reden voor: Sinds de introductie van de geluidsfilm (1926), is er vastgesteld dat er 24 beelden per seconde nodig zijn om geluid feilloos synchroon te laten lopen met het beeld. Daarbij geldt dat 24 frames per seconde genoeg beelden zijn om de perceptie van beweging te creëren. Aangezien jaren geleden alles analoog werd behandeld en gedistribueerd (middels de filmrol), is de gezette standaard van 24 frames ook economisch gezien gunstig. Immers zijn weinig frames goed voor lagere verwerkingskosten en opslagcapaciteit.
Tegenwoordig wordt alles digitaal verwerkt en is opslagcapaciteit geen groot probleem meer. Waarom bestaan films dan alsnog uit maar 24 frames per seconde? Het antwoord is simpel: We zijn gewend geraakt aan het ‘filmische’ uiterlijk die dit aantal frames met zich meebrengt tijdens bewegingen. Dit geeft de kijker de indruk uit het daadwerkelijke leven gestapt te zijn.
De regisseur en zijn mening
Helaas brengt het vertonen van films in 24 frames per seconde een probleem met zich mee. Navigerende beelden (zoals een horizontale camerabeweging over een landschap) lopen wat ‘stoterig’ en actiescènes zijn niet altijd even duidelijk te volgen. Peter Jackson wilde dit probleem bestrijden door het aantal frames per seconde te verdubbelen. Dit wordt HFR (High Frame Rate) genoemd en kent een framerate van 48 frames per seconde. In zijn nieuwste film The Hobbit heeft Peter Jackson HFR gecombineerd met 3D om de kijker het gevoel te geven door een raam naar buiten te kijken.
De praktijk
Gewapend met een 3D bril en een goed humeur, hoopte ik weggeblazen te worden door de toepassing van HFR. Is dit gelukt? Helaas niet. De beginscène van de film was niet veelbelovend. Ik had meer het gevoel naar een videogame te kijken. Het lijkt alsof je op de set staat naast Peter Jackson zelf. Daarbij krijg je meer het gevoel te kijken naar acteurs in kostuums op de ‘Elf Fantasy Fair’ en je snapt dat HFR erg wennen is. Naarmate de film vordert begint het enigszins te wennen, maar in geen geval heb ik een band kunnen creëren met de personages, de humor en het verhaal.
De situatie
Vermoedelijk zit het probleem vooral in de werkwijze waarop deze film is gemaakt. Alles komt ‘te scherp’ op de kijker over. Voorbeeld: Als iemand in de werkelijkheid met zijn handen voor jouw ogen zwaait, dan is dit niet scherp waarneembaar. En als je op iemand focust dan is de achtergrond niet scherp gesteld, maar het persoon wel. In The Hobbit zijn alle bewegingen scherp en is er te weinig focus op het onderwerp dat centraal staat. Overigens is dat laatste een veelvoorkomend probleem binnen 3D films, maar met HFR valt dit extra op. Hierdoor wordt de concentratie niet op het verhaal of de personages gelegd, maar op het verwerken van een overvloed aan beeldinformatie, waardoor je hoofd flink wat heeft te voorduren. Peter Jackson wilde HFR inzetten om de film meer realisme te geven, maar heeft ironisch genoeg het tegenovergestelde bereikt. Vermoedelijk werkt het beter als de werkwijze van de filmmaker hierop wordt aangepast .
Conclusie
Betekend deze eerste mislukte poging dat HFR geen toekomst meer heeft? Gelukkig niet. HFR is een grote uitdaging voor een filmmaker. De aankleding, make-up, visuele effecten en het camerawerk moeten allemaal van een hoger niveau zijn ten opzichte van een 24fps film. Het is een kwestie van tijd voordat er een film met HFR verschijnt die wel een goed resultaat oplevert. James Cameron heeft aangegeven zijn nieuwe Avatar films misschien te willen filmen in 60 frames per seconde. Wellicht dat zijn werkwijze wel optimaal gebruik maakt van HFR, want de potentie hiervoor is zeker aanwezig…